Διδασκαλία της Αγγλικής Γλώσσας σε παιδιά με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες

Χώρα μελέτης: Ρουμανία

Περιοχή εστίασης: Συμπερίληψη

Τύπος μαθησιακής δυσκολίας που υποστηρίζει αυτή η Μελέτη Περίπτωσης

• Δυσκολίες σε Ανάγνωση ή Γραπτό Λόγο
• Γενικές ή ειδικές μαθησιακές δυσκολίες

 

Στόχοι και σκοποί της Μελέτης Περίπτωσης

Ο στόχος αυτής της μελέτης είναι διπλός:

1. Να καθορίσει εάν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να επωφεληθούν μιας τάξης μεικτών ικανοτήτων μέσα στο πλαίσιο της συμβατικής εκπαίδευσης ξένων γλωσσών όταν διδάσκονται από εκπαιδευμένους δασκάλους. Οι μαθητές με εκπαιδευτικές ανάγκες διδάσκονται αποκλειστικά σε σχολεία γενικής αγωγής στη Ρουμανία (εξαιρουμένων των σοβαρών περιπτώσεων οι οποίοι ακολουθούν ειδικά προγράμματα σε σχολεία ειδικής αγωγής). Αυτή η μελέτη είναι μια συζήτηση σχετικά με το πώς οι μαθητές με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (ΕΕΑ) μπορούν να διδαχθούν πιο αποτελεσματικά.
2. Να αναλύσει μια ποικιλία μεθόδων και τεχνικών που μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές ξένων γλωσσών με δυσκολίες να αριστεύσουν στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν μια νέα γλώσσα. Οι μαθητές με ΕΕΑ έχουν ανάγκη από μοναδικές προσεγγίσεις οι οποίες εξυπηρετούν τις δικές τους ατομικές ανάγκες. Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει πλήθος τέτοιων προσεγγίσεων συνοπτικά.

 

Σύντομη περιγραφή της μελέτης περίπτωσης

Αυτή η μελέτη αποτελείται από δύο μέρη:

• Τέσσερα διαφορετικά ερωτηματολόγια απευθυνόμενα σε τέσσερις διαφορετικές ομάδες.
• 10 δασκάλους Αγγλικών
• 90 γονείς
• 90 τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά της ΣΤ τάξης
• 10 παιδιά με ΕΕΑ της ΣΤ δημοτικού (10 ήταν ο αριθμός των εγγεγραμμένων μαθητών με ΕΕΑ στην ΣΤ τάξη του σχολείου)
• Ένα πείραμα που συμπεριλάμβανε 20 τυπικά αναπτυσσόμενους μαθητές της ΣΤ τάξης και 5 παιδιά με ΕΕΑ της ΣΤ τάξης.

Οι ερωτήσεις του ερωτηματολογίου περιστρέφονταν γύρω από τις απόψεις των διαφόρων ομάδων σχετικά με τη συμπερίληψη των μαθητών με ΕΕΑ στην τάξη της ξένης γλώσσας και τι επίδραση είχε αυτή σε δασκάλου, τυπικά αναπτυσσόμενους μαθητές και μαθητές με ΕΕΑ.

Το πειραματικό σκέλος αποτελούταν από τρεις φάσεις.

• Έναν προέλεγχο όπου οι ερευνητές καθόρισαν το επίπεδο Αγγλικών όλης της τάξης.
• Μια περίοδο δυο εβδομάδων όπου οι μαθητές διδάσκονταν αγγλικά από εκπαιδευτικό που είχε κάνει μια σειρά μαθημάτων πάνω στη συμπεριληπτική εκπαίδευση.
• Επανεξέταση για τον καθορισμό εάν το πείραμα είχε επιτύχει τους στόχους του και σε τι βαθμό.

 

3 Βασικές μαθησιακές αρχές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή τη Μελέτη Περίπτωσης για την υποστήριξη των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες

1. Η πειραματική φάση αυτής της μελέτης συμπεριλάμβανε εξίσου μαθητές με ΕΕΑ και τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά που διδάσκονταν στην ίδια αίθουσα. Δημιουργώντας έναν συμπεριληπτικό χώρο με παιδιά μεικτών ικανοτήτων, αμέσως επιβεβαιώνουμε ότι η μάθηση μιας ξένης γλώσσας είναι προσιτή σε όλους. Οι μαθητές με ΕΕΑ μπορούν να είναι μέρος του μαθήματος και μπορούν να συμμετέχουν με ίσους όρους με την υπόλοιπη τάξη. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όλη η ομάδα των μαθητών επωφελήθηκε από τα διαδραστικά μαθήματα και ότι η απόδοση όλων βελτιώθηκε σημαντικά.
2. Tα διαδραστικά μαθήματα Αγγλικών που διήρκεσαν δύο εβδομάδες διεξήχθησαν με ποικιλία δραστηριοτήτων μέσα στην τάξη και περιλάμβαναν πολυαισθητηριακή μάθηση. Πρώτον, τα έπιπλα αναδιοργανώθηκαν και έτσι τα παιδιά ήταν ελεύθερα να κινούνται μέσα στην τάξη, δίνοντας έτσι χώρο στα στους κιναισθητικούς μαθητές να εκφραστούν χωρίς να περιορίζονται στις θέσεις τους και επομένως να νιώθουν πιο άνετα. Οι δραστηριότητες περιλάμβαναν τραγούδια, οπτικά βοηθήματα και μίμηση, τα οποία οι μαθητές τα θεώρησαν όχι μόνο πρόκληση αλλά και διασκεδαστικά. Τέλος, οι μαθητές εργάστηκαν σε ζευγάρια ή ομάδες, κάτι που, όπως οι ίδιοι παραδέχθηκαν αργότερα, απόλαυσαν ιδιαίτερα και βοήθησε σίγουρα τη μαθησιακή διαδικασία.
3. Tο ερωτηματολόγιο που απευθυνόταν σε μαθητές με ΕΕΑ καθόρισε τους τρόπους με τους οποίους οι μαθητές απολάμβαναν να μαθαίνουν, τι τους αρέσει ή δεν τους αρέσει στο μάθημα των Αγγλικών καθώς και στους συμμαθητές τους, το σχολικό περιβάλλον και τον εκπαιδευτή ειδικής αγωγής που διεξήγαγε τα ειδικά μαθήματά τους. Το πλάνο, το οποίο αργότερα σχηματίστηκε για την πειραματική φάση, ενσωμάτωνε τα περισσότερα από τα παραπάνω έτσι ώστε να λειτουργήσουν προς όφελός τους. Οι μαθητές ανέφεραν συγκεκριμένα ότι τους άρεσε το τραγούδι και το παιχνίδι ως μέρος της μαθησιακής διαδικασίας, το να μπορούν να κινούνται στον χώρο, και στην πειραματική περίοδο των δυο εβδομάδων, έκαναν αυτά ακριβώς. Τα αποτελέσματα έδειξαν πρόοδο σε αυτά που είχαν μάθει και ότι είχαν διασκεδάσει καθώς μάθαιναν.

 

Στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Μελέτη Περίπτωσης

• Προσαρμογή της διδασκαλίας σε διάφορα μαθησιακά στυλ.
• Στρατηγικές για την τροποποίηση ή δημιουργία διδακτικού υλικού προσαρμοσμένου σε διαφορετικές ικανότητες.
• Δημιουργία θετικού και υποστηρικτικού περιβάλλοντος στην τάξη.

 

Αποτελέσματα και αντίκτυπος

Τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων μπορούν να χαρακτηριστούν μονάχα ως απογοητευτικά. Όλες οι ομάδες εστίασαν στην αρνητική επίδραση που είχαν οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες μέσα στην τάξη.

Ανάμεσα σε πολλά άλλα, οι δάσκαλοι πίστευαν πως πολύς χρόνος σπαταλάται εξαιτίας της ανάγκης των μαθητών με ΕΕΑ για συνεχή επανάληψη, κάτι που σημαίνει πως οι υπόλοιποι μένουν πίσω. Επίσης πίστευαν πως οι μαθητές με ΕΕΑ ανήκουν στην Ειδική Αγωγή. Ωστόσο, ήταν δεκτικοί στην παρακολούθηση μαθημάτων πάνω στην ειδική αγωγή. Αλλιώς, ένιωθαν ότι οι ομάδες μεικτών ικανοτήτων είναι χάσιμο χρόνου για όλους.

Οι γονείς είχαν παρόμοιες απόψεις και έφτασαν μάλιστα σε σημείο να δηλώσουν ότι θεωρούσαν τα παιδιά με ΕΕΑ κακές επιρροές για τα παιδιά τους και επομένως, δεν ήθελαν τα παιδιά τους να κάνουν παρέα με μαθητές με ΕΕΑ.

Οι τυπικά αναπτυσσόμενοι μαθητές έδωσαν κάπως πιο ενθαρρυντικές απαντήσεις αφού δεν τους πείραζε που βρίσκονται στην ίδια αίθουσα, αλλά όμως θεωρούσαν και εκείνοι ότι ο χρόνος χανόταν. Επίσης δέχτηκαν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες για μαθητές με ΕΕΑ γιατί τις βρίσκουν ευκολότερες, πιο διασκεδαστικές και ίσως αποτελούν και πρόκληση για αυτούς.

Τέλος, τα παιδιά με ΕΕΑ παραδέχτηκαν ότι τους ενοχλούσε το γεγονός ότι οι συμμαθητές τους τα πήγαιναν καλύτερα στα Αγγλικά χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι ήθελαν να μαθαίνουν σε μικρότερα γκρουπ ή άλλα σχολεία. Θα ήθελαν να μπορούν να μιλούν και να κατανοούν τα Αγγλικά, αλλά δεν συμπαθούν τους δασκάλους της ειδικής αγωγής διότι τους κάνουν μάθημα σε ξεχωριστές αίθουσες, χώρια από τους συμμαθητές τους και χάνουν έτσι άλλα μαθήματα.

Από την άλλη μεριά, τα αποτελέσματα που έδειξε το πείραμα ήταν πιο ενθαρρυντικά καθώς αποδείκνυαν πόσο ωφέλιμος είναι ο εκπαιδευτικός που γνωρίζει τι κάνει. Έπειτα από δυο εβδομάδες συμπεριληπτικής διδασκαλίας μέσω παιχνιδιών, τραγουδιών και παρουσιάσεων με μιμήσεις με έναν εκπαιδευτικό που είχε παρακολουθήσει μαθήματα πάνω στη συμπεριληπτική διδασκαλία, όλοι οι μαθητές βελτίωσαν τις ικανότητες και το επίπεδό τους ασχέτως των ικανοτήτων τους.

 

Λόγοι που μπορεί αυτή η  μελέτη περίπτωσης να είναι χρήσιμη στην έρευνα του έργου

Αυτή η μελέτη παρουσιάζει τον λόγο που η συμπεριφορά προς τους μαθητές με εκπαιδευτικές ανάγκες έχει σημασία. Οι συμπεριφορές των δασκάλων προς τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες όχι μόνο καθορίζουν πώς θα διδαχθούν αυτοί οι μαθητές, αλλά επίσης και πώς θα τους αντιλαμβάνονται οι συμμαθητές τους ή ακόμα και οι γονείς τους.

Όταν οι δάσκαλοι θεωρούν το να εξηγούν κάτι περαιτέρω ως χάσιμο χρόνου, και νιώθουν άβολα να δουλεύουν με μαθητές με ΕΕΑ επειδή αισθάνονται την πίεση του εκπαιδευτικού προγράμματος, δεν βοηθούν καθόλου τους μαθητές που έχουν πραγματική ανάγκη τη βοήθειά τους. Επίσης, χωρίς να το αντιλαμβάνονται, καθορίζουν τα επίπεδα αυτοπεποίθησης των μαθητών με ΕΕΑ, τις γνώσεις τους και τη στάση τους απέναντι στην ίδια τη διαδικασία μάθησης.

Η μελέτη θα μπορούσε να βοηθάει την έρευνα του έργου ως ένα παράδειγμα της ανάγκης να εξαλειφθεί η προκατάληψη ενάντια στους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, κάτι που μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει στη συμπερίληψη των μαθητών και επομένως στη θετική τους στάση απέναντι στη μάθηση μιας ξένης γλώσσας.

Ένα επιπλέον πλεονέκτημα που έχει αυτή η μελέτη είναι το πειραματικό σκέλος. Μπορεί να μη μας παρέχει συγκεκριμένες λεπτομέρειες ως πώς το προς έγιναν τα μαθήματα κατά τη διάρκεια των δυο εβδομάδων της πειραματικής φάσης, αλλά τα αποτελέσματά της θα πείσουν αυτούς που είναι απρόθυμοι να πιστέψουν ότι η συμπεριληπτική εκπαίδευση με εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς όντως λειτουργεί και ότι δεν είναι μόνο μια σπουδαία ευκαιρία για τους μαθητές με ΕΕΑ, αλλά και για την υπόλοιπη τάξη καθώς επιφέρει μονάχα θετικά αποτελέσματα σε όλους.

Τέλος, αυτή η μελέτη έλαβε χώρα στη Ρουμανία η οποία εκείνη την εποχή, ένα ποσοστό της τάξης του 98,3% των μαθητών σε Δημοτικά σχολεία παρακολουθούσαν ξένες γλώσσες στο σχολείο, και ο αριθμός αυτός ακόμη παραμένει υψηλός. Με ένα τόσο υψηλό ποσοστό, κάποιος θα μπορούσε να εικάσει ότι οι ξενόγλωσσοι δάσκαλοι θα είχαν κάποιου είδους εκπαίδευση ή τουλάχιστον θα είχαν γνώσεις και πιο θετικές στάσεις απέναντι στους μαθητές με ΕΕΑ. Αλλά είναι προφανές ότι ακόμα και με σχεδόν το 100% των μαθητών Δημοτικού να παρακολουθούν μαθήματα ξένων γλωσσών, αυτό δεν ισχύει. Ίσως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι το ίδιο ισχύει και για άλλες χώρες, και η παρούσα μελέτη είναι η απόδειξη γιατί αυτό πρέπει να σταματήσει αμέσως.

 

Μεταβιβασιμότητα

Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες σε όλο τον κόσμο μοιράζονται κάποια χαρακτηριστικά. Δηλαδή τα είδη δυσκολιών που αντιμετωπίζουν όταν επιχειρούν να μάθουν μια ξένη γλώσσα και με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται αυτό.

Η μέθοδος που παρουσιάζεται σε αυτή τη μελέτη περίπτωσης στο πειραματικό της μέρος είναι εφαρμόσιμη σε μαθητές σε όλη την Ευρώπη. Δίνει έμφαση στην πολυαισθητηριακή μάθηση σε ένα συμπεριληπτικό περιβάλλον, κάτι το οποίο είναι η επιθυμητή προσέγγιση για το βέλτιστο αποτέλεσμα. Αυτό επιτυγχάνεται εύκολα εφόσον έχουμε εκπαιδευμένους και ενημερωμένους σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις δασκάλους μέσα στις τάξεις.

Μια τάξη όπου το κέντρο τοποθετείται στο ακόνισμα των γλωσσικών ικανοτήτων μέσα από παιχνίδι, τραγούδι διάφορες διαδραστικές δραστηριότητες μεταξύ μαθητών με μεικτές ικανότητες, θα έπρεπε να είναι ο πρωτεύοντας στόχος μας.

Τέλος, δεν χωρά αμφιβολία ότι ακόμα υπάρχουν δάσκαλοι οι οποίοι έχουν αρνητική άποψη για τους μαθητές με δυσκολίες εξαιτίας της άγνοιάς τους. Αυτή η μελέτη μπορεί να λειτουργήσει ως παράδειγμα της ανάγκης που υπάρχει να προχωρήσει η εκπαίδευση μπροστά.

 

Πηγές/ Πόροι που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο της μελέτης περίπτωσης

Στο πειραματικό σκέλος αυτής της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν υλικά χαμηλής τεχνολογίας. Σε μια διαρκώς εξελισσόμενη τεχνολογικά κοινωνία, θα έλεγε κανείς ότι οι «παλαιομοδίτικες» πηγές και υλικά δεν λειτουργούν αφού τα παιδιά είναι πλέον συνηθισμένα στους υπολογιστές και άλλες παρόμοιες συσκευές. Παρ’ όλα αυτά, τα αποτελέσματα ήταν μονάχα θετικά.

Η ύλη που μελετήθηκε στις δυο εβδομάδες ήταν βγαλμένη από το βιβλία των παιδιών και ήταν σχετική με Φαγητό και Ποτά. Ο δάσκαλος έδωσε στα παιδιά φύλλα εργασίες και εκπαιδευτικές καρτέλες μέσα από τις οποίες έπαιξαν διάφορα παιχνίδια που είχαν προγραμματιστεί.

 

Κρίσιμα ζητήματα

Ολόκληρη η έρευνα είναι βασισμένη πάνω σε πιστεύω και συμπεριφορές οι οποίες είναι απαραίτητο να αλλάξουν. Ουσιαστικά, αυτοί που φταίνε για τις αδαείς δηλώσεις που αναφέρονται σε αυτή τη μελέτη, είναι εκείνοι που είναι υπεύθυνοι για την εκπαίδευση των δασκάλων. Στις μέρες μας, είναι απαράδεκτο να αφήνουν οι κυβερνήσεις τους εκπαιδευτικούς στο σκοτάδι σε τόσο σημαντικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την ουσιαστική συμπερίληψη στο εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι ένα πρόβλημα το οποίο πρέπει να τεθεί επί τάπητος και να αντιμετωπιστεί άμεσα έτσι ώστε αυτές οι στάσεις των δασκάλων ξένων γλωσσών που εκφράζονται σε αυτή τη μελέτη να αλλάξουν για το γενικό καλό ολόκληρου του σχολικού πληθυσμού.

Όλοι οι δάσκαλοι πρέπει να διδαχθούν σχετικά με τις μοναδικές ικανότητες των μαθητών με ΕΕΑ ενώ ταυτόχρονα παραμένουν ενήμεροι ως προς το τι να αποφεύγουν και αντί αυτού να κάνουν για να τους βοηθούν. Οι κυβερνήσεις πρέπει να καταστρώσουν ένα εθνικό σχέδιο που θα εφαρμοστεί στην εκπαίδευση των μελλοντικών εκπαιδευτικών, αλλά και των ήδη υπαρχόντων για την περαιτέρω εξειδίκευσή τους.

 

Πρόσθετη μάθηση που μπορούμε να αντλήσουμε από αυτό το παράδειγμα Μελέτης Περίπτωσης

Αυτή η μελέτη αποδεικνύει ότι οι μαθητές με ΕΕΑ δεν χρειάζεται να τοποθετούνται σε προγράμματα ειδικής εκπαίδευσης. Εφόσον δεν αναφερόμαστε σε σοβαρές περιπτώσεις, τα παιδιά πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στο πλαίσιο της γενικής εκπαίδευσης μαζί με τους τυπικά αναπτυσσόμενους συμμαθητές τους. Οι ίδιοι οι μαθητές με ΕΕΑ δεν απολαμβάνουν να διδάσκονται από δασκάλους της ειδικής αγωγής επειδή η διαδικασία αυτή τους κάνει να νιώθουν ότι βρίσκονται σε κατώτερη θέση από τους συμμαθητές τους. Ως αποτέλεσμα, θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο πως οι μαθητές που ανήκουν στην ειδική αγωγή είναι εκείνοι που δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να επωφεληθούν ενός συμπεριληπτικού περιβάλλοντος. Επομένως, αυτό που μπορούμε επίσης να καταλάβουμε από αυτή τη μελέτη είναι η ανάγκη για δημιουργία πιο ξεκάθαρων πολιτικών ως προς το πότε οι μαθητές θα πρέπει να παρακολουθούν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα.

Τέλος, όπως προτάθηκε και στην έρευνα, για να λειτουργήσει μια συμπεριληπτική τάξη, το πλάνο μαθήματος πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένα κριτήρια. Αυτά έχουν να κάνουν με τις κατάλληλες μεθοδολογίες και υλικά, το τροποποιημένο σχολικό πρόγραμμα που εστιάζει στην ανάπτυξη ικανοτήτων και όχι απαραίτητα στην ολοκλήρωση του βιβλίου μέχρι το τέλος της χρονιάς και τη δημιουργία εξατομικευμένων πλάνων μαθημάτων τα οποία πρέπει να φτιάχνονται με τη σύμφωνη γνώμη εξειδικευμένων εκπαιδευτικών.