Χώρα μελέτης: Βέλγιο
Περιοχή εστίασης: Αντιστοιχία Γράμματος – Ήχου, Φωνολογική ενημερότητα
Τύπος μαθησιακής δυσκολίας που υποστηρίζει αυτή η Μελέτη Περίπτωσης
- Δυσκολίες σε Ανάγνωση ή Γραπτό Λόγο
Στόχοι και σκοποί της Μελέτης Περίπτωσης
Ο στόχος αυτής της μελέτης είναι να παρέχει πληροφορίες σε επαγγελματίες σχετικά με τη φωνολογική ενημερότητα εξετάζοντας την επίδραση των ενσωματωμένων μνημονικών στην ονομασία συμφώνων και την παραγωγή ήχων συμφώνων. Ο βασικότερος στόχος είναι να καθοριστεί σε τι βαθμό οι μαθητές με δυσλεξία κατέχουν τη φωνολογική ενημερότητα.
Καθώς τα παιδιά με δυσλεξία μεγαλώνουν, η δυσκολία τους στην ομοιοκαταληξία και τα φωνήματα επιμένει. Η φωνολογική ενημερότητα είναι βασική για την ανάπτυξη των ικανοτήτων ανάγνωσης όχι μόνο στην ξένη γλώσσα, αλλά και στην μητρική. Η παρούσα μελέτη περίπτωσης αναζητά να αποδείξει ότι όλα εξαρτώνται από το πώς διδάσκονται αρχικά οι μαθητές την ξένη γλώσσα.
Η μελέτη επίσης σκοπεύει να αποδείξει ότι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επωφεληθούν των υποστηρικτικών τεχνολογιών και διαδικτυακών εργαλείων έτσι ώστε να δημιουργούν υλικό χωρίς να χρειάζεται να σπαταλούν επιπλέον χρόνο προσπαθώντας να ζωγραφίσουν εικόνες ή να κάνουν κατασκευές για να χρησιμοποιηθούν στην τάξη προς βοήθεια των μαθητών.
Σύντομη περιγραφή της μελέτης περίπτωσης
Η μελέτη διεξήχθη στη Γαλλική κοινότητα του Βελγίου, σε ένα ιδιωτικό Δημοτικό σχολείο γενικής εκπαίδευσης, σε τέσσερις μαθητές της Γ’ Δημοτικού με διαγνωσμένη δυσλεξία και οι οποίοι έδειχναν δυσκολίες στην ανάγνωση και στα Αγγλικά (ως ξένη γλώσσα) και στα Γαλλικά. Οι συμμετέχοντες ήταν 8,5 με 9 χρονών.
Όλοι οι μαθητές είχαν εξεταστεί από τον ψυχολόγο του σχολείου έναν μήνα πριν την παρέμβαση.
Όλοι οι μαθητές:
- Είχαν παραπεμφθεί από τον δάσκαλο των Αγγλικών
- Δεν είχαν την ικανότητα να αναγνωρίσου τα γράμματα στα Αγγλικά και να κάνουν αναπαραγωγή του αντίστοιχου ήχου τους
- Επιδείκνυαν έλλειψη προόδου στα μαθήματα γλώσσας των Αγγλικών και Γαλλικών
- Δεν είχαν εκτεθεί σε στρατηγικές μνημονικής προηγουμένως
Στους τέσσερις μαθητές έδειχναν εκπαιδευτικές κάρτες όπου το σύμφωνο γράμμα ήταν μέρος μιας εικόνας (πχ το γράμμα D ως δεινόσαυρος, το γράμμα F ως λουλούδι) και 5 δευτερόλεπτα αργότερα τους ζητούνταν να επαναλάβουν το γράμμα. Όλα τα παιδιά έφτασαν στο 100% της αρτιότητας εκμάθησης όλων των 21 συμφώνων μέσα σε διάστημα 5 έως 11 συνεδριάσεων παρέμβασης.
Χρησιμοποιήθηκε βοηθητική τεχνολογία από υπολογιστές και διορθωτική ανατροφοδότηση κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων παρέμβασης.
Όλες οι συνεδρίες διεξήχθησαν στον ιδιωτικό χώρο του προσωπικού, υπό την καθοδήγηση ενός εκπαιδευτικού ειδικής αγωγής.
3 Βασικές μαθησιακές αρχές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή τη Μελέτη Περίπτωσης για την υποστήριξη των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες
1. Ενδυνάμωση της φωνολογικής ενημερότητας των μαθητών με σκοπό την πρόοδο από την προ-αλφαβητική φάση στην αλφαβητική φάση.
Οι μαθητές με δυσλεξία έχουν προβλήματα φωνολογικής επεξεργασίας, επομένως το βασικό ζήτημα αυτής της μελέτης ήταν να βρεθεί σε τι βαθμό μπορούν να υπερβούν αυτή τους τη δυσκολία. Μόλις αποδείχθηκε ότι μπορούν να την υπερβούν και ότι όντως το καταφέρνουν, ο σκοπός ήταν να διδαχθούν συγκεκριμένα πως ότι τα γράμματα έχουν μια σχέση με τους ήχους στις λέξεις, κάτι που αφού έχει εμπεδωθεί, αποτελεί τη βάση για την επιτυχή ανάγνωση. Συνεπώς, κατάφεραν να εξελιχθούν από την προ-αλφαβητική φάση στην οποία είχαν κολλήσει εξαιτίας της δυσκολίας τους, στην αλφαβητική φάση όπου πλέον είχαν την ικανότητα να δημιουργούν νέες λέξεις.
2. Εισαγωγή ενός δημιουργικού και διασκεδαστικού τρόπου μάθησης που ανταποκρίνεται στην ηλικία του υποκειμένου σε μια αποτελεσματικής και καταγεγραμμένη μέθοδο (στρατηγικές μνημονικής).
Οι στρατηγικές μνημονικής έχουν αποδειχθεί επιτυχείς όταν αναφερόμαστε στην απόκτηση της αντιστοιχίας γράμματος – ήχου. Η μνημονική καθοδήγηση έχει αποδειχθεί ωφέλιμη σε μαθητές όλων των ακαδημαϊκών επιπέδων, από το Δημοτικό έως το Πανεπιστήμιο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτής της μελέτης, επειδή οι ερευνητές είχαν να αντιμετωπίσουν παιδιά στην ηλικία των 9 ετών, εφάρμοσαν στρατηγικές μνημονικής χρησιμοποιώντας εκπαιδευτικές κάρτες με εικόνες που τα παιδιά θα έβρισκαν διασκεδαστικές. Με αυτό τον τρόπο, εξασφάλισαν ότι τα παιδιά θα έβρισκαν την παρέμβαση πιο διασκεδαστική και επομένως πιο αποτελεσματική.
3. Υπήρχε ένα σχέδιο πολλαπλών επιπέδων αναφοράς το οποίο επέτρεπε στους ερευνητές να καταγράψουν την αποτελεσματικότητα των στρατηγικών μνημονικής σε μια βάση μαθητή προς μαθητή.
Η φάση παρέμβασης για κάθε μαθητή ξεκινούσε μόλις ο προηγούμενος μαθητής έφτανε το 71% ακρίβειας στο να αναγνωρίζει τα ονόματα των συμφώνων. Αυτό επέτρεπε στην ομάδα των ερευνητών να εστιάζουν σε έναν μαθητή κάθε φορά, αλλά επίσης έδινε στον μαθητή τον χώρο να μάθει με τον δικό του χρόνο χωρίς να νιώθει ότι πιέζεται όταν οι συμμαθητές του τα πηγαίνουν καλύτερα από αυτούς. Αυτό θα μπορούσε πιθανώς να λειτουργήσει προς όφελός τους καθώς μπορούμε να εικάσουμε ότι δεν ένιωθαν άγχος και επομένως είχαν καλύτερη απόδοση.
Στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Μελέτη Περίπτωσης
- Προσαρμογή της διδασκαλίας σε διάφορα μαθησιακά στυλ.
- Δημιουργία ενός θετικού και υποστηρικτικού περιβάλλοντος στην
τάξη
Αποτελέσματα και αντίκτυπος
Ύστερα από την εισαγωγή των εκπαιδευτικών καρτών, τα στοιχεία έδειξαν ανοδική τάση μέχρι που όλοι οι μαθητές έφτασαν στην αριστεία (21/21 σύμφωνα ονομάστηκαν σωστά). Ένας μαθητής χρειάστηκε 11 συνεδρίες παρέμβασης, άλλος χρειάστηκε 9, ένας άλλος 8 και ο τέταρτος χρειάστηκε 5 συνεδρίες.
Όσον αφορά τα σύμφωνα – ήχοι, υπήρξε ανοδική τάση για όλους τους μαθητές, αλλά όχι τόσο μεγάλη όσο το γράμμα – όνομα μέρος της μελέτης. Δυο μαθητές τελειοποίησαν αυτή την ικανότητα (21/21 ήχοι συμφώνων παράχθηκαν σωστά), ενώ ένας μαθητής έφτασε το 17/21 και ο τέταρτος 16/21.
Τέλος, όλοι οι μαθητές κατάφεραν να δημιουργήσουν λέξεις που ξεκινούσαν και/ή τελείωναν με ένα συγκεκριμένο σύμφωνο ή ήχο κατά τη διάρκεια της παρέμβασης.
Όταν ήταν προφανές ότι οι μαθητές είναι κατακτήσει την ικανότητα ονομασίας των συμφώνων, η αυτοπεποίθησή τους αυξήθηκε, όπως ήταν εμφανές από την προθυμία τους να σκεφτούν κι άλλες νέες λέξεις.
Οι εκπαιδευτικοί θεώρησαν την παρέμβαση χρήσιμη και δήλωσαν ότι πέρασαν καλά συμμετέχοντας σε αυτή. Τέλος, οι γονείς έδειξαν την ικανοποίησή τους εξαιτίας του γεγονότος ότι τα παιδιά τους επωφελήθηκαν της μελέτης.
Γενικά, αυτή η μελέτη αποδεικνύει πόσο πλεονεκτική μπορεί να είναι αυτή η μέθοδος για τους νεαρούς μαθητές ξένων γλωσσών με αναγνωρισμένες μαθησιακές δυσκολίες σε ένα περιβάλλον γενικής εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριμένα, η εφαρμογή και αξιολόγηση μνημονικών εκπαιδευτικών καρτών με ενσωματωμένες στρατηγικές μνημονικής είναι εξαιρετικά ευεργετική για δυσλεξικούς μαθητές στις τάξεις ξένων γλωσσών, ειδικά για αυτούς με δυσκολίες στη φωνολογική ενημερότητα. Επιπλέον, όλοι όσοι συμμετείχαν επωφελήθηκαν όχι μόνο σε ακαδημαϊκό επίπεδο αλλά και σε συναισθηματικό και ψυχολογικό.
Λόγοι που μπορεί αυτή η μελέτη περίπτωσης να είναι χρήσιμη στην έρευνα του έργου
Αυτή η μελέτη όχι μόνο μας παρέχει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με μια επιτυχημένη παρέμβαση, αλλά μας δίνει επίσης τις λεπτομέρειες μιας μεθόδου η οποία μπορεί να είναι ωφέλιμη στην εφαρμογή της φωνολογικής ενημερότητας ως καλή πρακτική.
Πρώτον, εξηγεί τις διαδικασίες που ελήφθησαν για να μελετηθούν οι τέσσερις μαθητές και τα κριτήρια που έπρεπε να πληρούν για να λειτουργήσει η παρέμβαση. Εφόσον τώρα γνωρίζουμε πώς η παρέμβαση ωφέλησε τους μαθητές σε ακαδημαϊκό και γνωστικό επίπεδο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σχέδιο για κάποιο Ψηφιακό παιχνίδι. Η ιδέα των ενσωματωμένων συμφώνων μέσα στην εικόνα είναι ένας αξιομνημόνευτος τρόπος να παρουσιαστούν τα γράμματα σε μαθητές της Α’ και Β’ τάξης που μόλις έχουν ξεκινήσει να βιώνουν την Αγγλική ως ξένη γλώσσα. Η μελέτη απέδειξε ην αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και συνεπώς θα ήταν σπουδαία ιδέα για παιχνίδι.
Κατά δεύτερον, τα αποτελέσματα της μελέτης καθώς και το συστημικό μοντέλο έρευνας που παρουσιάζει, μπορούν να ενθαρρύνουν την περαιτέρω μελέτη στις μνημονικές στρατηγικές, κάτι το οποίο θα λειτουργήσει ευεργετικά στους νεαρούς μαθητές σε πολύ μεγάλο βαθμό. Είναι ξεκάθαρο πως τα αποτελέσματα μιας μελέτης γράμματος-ήχου θα έπρεπε να θεωρείται μόνο το πρώτο βήμα προς την κατανόηση της λειτουργίας του εγκεφάλου των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες έτσι ώστε να δημιουργηθούν καλύτερες διδακτικές μέθοδοι οι οποίες τελικά θα κάνουν τη διαδικασία μάθησης πολύ πιο διασκεδαστική και φυσικά αποτελεσματική.
Τέλος, οι δάσκαλοι ξένων γλωσσών μπορεί να εμπνευστούν από τα αποτελέσματα και να ενσωματώσουν τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε στις δικές τους τάξεις. Αναφέρεται συγκεκριμένα πως όλες οι εκπαιδευτικές κάρτες δημιουργήθηκαν με βοηθητικές τεχνολογίες, κάτι που σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί που θέλουν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη μέθοδο, δεν χρειάζεται να σπαταλήσουν τον προσωπικό τους χρόνο ζωγραφίζοντας κάρτες, ιδιαίτερα εάν δεν είναι καλλιτέχνες.
Μεταβιβασιμότητα
Η μέθοδος που παρέχει αυτή η μελέτη μεταφέρεται εύκολα σε όλα τα σχολεία στην Ευρώπη καθώς είναι εύκολη να διεξαχθεί σε κάθε τάξη αρχάριων. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν δεν είναι ακριβά αφού μπορούν να εκτυπωθούν από εικόνες που έχουν δημιουργηθεί στον υπολογιστή. Οι μαθητές θα θεωρήσουν τη δραστηριότητα διασκεδαστική και μπορούν επίσης να παρακινηθούν να ζωγραφίσουν τα δικά τους γράμματα με εικόνες, κάνοντας την έτσι παράλληλα μια δημιουργική δραστηριότητα. Είναι εξακριβωμένο ότι όλοι οι νεαροί μαθητές (ανεξαρτήτως των ικανοτήτων και δυσκολιών τους) μαθαίνουν πιο αποδοτικά όταν διασκεδάζουν στη διάρκεια της διδασκαλίας.
Επιπλέον αν και τα υποκείμενα αυτής της συγκεκριμένης μελέτης ήταν γαλλόφωνοι, οι δυσκολίες που αντιμετώπιζαν σχετικά με την πρόοδό τους από την προ-αλφαβητική φάση στην αλφαβητική, είναι ίδιες για όλους τους μαθητές με δυσλεξία σε όλη την Ευρώπη και παραπέρα. Επομένως τα αποτελέσματα μπορεί να είναι παρόμοια, εάν όχι τα ίδια, παντού στον κόσμο.
Πηγές/ Πόροι που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο της μελέτης περίπτωσης
Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν ως μέρος αυτής της μελέτης ήταν πολύ απλές και εύκολες να αναπαραχθούν.
Βοηθητική τεχνολογία από υπολογιστή χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία των εκπαιδευτικών καρτών με τα ενσωματωμένα γράμματα τοποθετώντας εικόνες δημοφιλών στα μικρά παιδιά ηρώων όπου ενσωμάτωναν το μικρό σύμφωνο που αντιπροσώπευαν. Αργότερα εκτυπώνονταν και πλαστικοποιούνταν και ήταν έτοιμες για χρήση.
Κρίσιμα ζητήματα
Το πιο σημαντικό ζήτημα άξιο αναφοράς είναι η εκπαίδευση των δασκάλων πάνω στις μαθησιακές δυσκολίες και στο πώς να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους.
Πριν εφαρμοστεί η προτεινόμενη μέθοδος της μελέτης, πρέπει πρώτα να θεωρούνται ειδήμονες στην αναγνώριση των συγκεκριμένων αναγκών των μαθητών τους έτσι ώστε να συμπεριφέρονται κατάλληλα. Δεν είναι μόνο σημαντική η γνώση της διεξαγωγής της μεθόδου, αλλά και ικανότητα κατανόησης, υπομονής και ηρεμίας όταν αντιμετωπίζουν μαθητές με δυσκολίες. Πρέπει να μάθουν πώς να είναι υποστηρικτικοί και ενθαρρυντικοί προς τους μαθητές τους για να έχουν την καλύτερη δυνατή απόδοση.
Επιπρόσθετα, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένοι σχετικά με το ποια μνημονική στρατηγική χρησιμοποιούν για να έχουν θετικά αποτελέσματα. Αφού ταυτοποιήσουν τις ατομικές ανάγκες των μαθητών, πρέπει να θέσουν τους στόχους τους και να προσαρμόσουν τις μεθόδους τους για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες και διαφορετικές ικανότητες όλων.
Πρόσθετη μάθηση που μπορούμε να αντλήσουμε από αυτό το παράδειγμα Μελέτης Περίπτωσης
Ένα επιπλέον αποτέλεσμα που μπορούμε να λάβουμε από αυτή τη μελέτη το πώς τα θετικά αποτελέσματα που έφεραν οι μνημονικές στρατηγικές βοήθησαν στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των μαθητών. Βοηθώντας τους μαθητές που βρίσκουν τις ξένες γλώσσες δύσκολες εξαιτίας των δυσκολιών του, τους βοηθάμε να νιώσουν ίσοι με τους τυπικά αναπτυσσόμενους συμμαθητές τους και επομένως να είναι πιο πρόθυμοι να συμμετάσχουν στη διαδικασία του μαθήματος. Κατά κανόνα, οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες δεν έχουν την αίσθηση αποτελεσματικότητας και δεν πιστεύουν στις δυνατότητές τους. Όταν καταλαβαίνουν πραγματικά τι είναι αυτό το οποίο διδάσκονται, ξεκινούν το επιτυχημένο ταξίδι τους προς τη μάθηση και μπορεί μάλιστα να γίνουν εκείνοι οι παρακινητές άλλων παιδιών, όμοιων με εκείνα, και να τα πείσουν ότι οι ίδιοι κρατούν τη δύναμη να ξεκλειδώσουν τις μοναδικές ικανότητές τους.
Συμπερασματικά, έχοντας τους μαθητές χαρούμενους και απασχολημένους με κάτι όπου μπορούν να δουν το θετικό του αποτέλεσμα, δημιουργούμε επιτυχημένους μαθητές, πρόθυμους να συμμετέχουν και να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις τους.
Πρόσθετες πληροφορίες ή πηγές
Θα μπορούσε εύκολα κανείς να πει πως η συμπερίληψη θα έπρεπε να είναι μέρος της εθνικής πολιτικής εδώ και δυο δεκαετίες. Ωστόσο, δεν είναι ποτέ αργά, αλλά υπάρχει η επιτακτική ανάγκη να:
- Παρέχουμε στους εκπαιδευτικούς συνεχόμενη επαγγελματική ανάπτυξη για να μπορούν να είναι ενήμεροι σχετικά με τις νέες εξελίξεις και να μπορούν να βοηθούν όλους τους μαθητές τους. Οι αδαείς εκπαιδευτικοί πρέπει να αποτελούν παρελθόν.
- Διεξάγουμε περισσότερες έρευνες για να βρούμε πιο αποτελεσματικές διδακτικές μεθόδους και προσεγγίσεις για να συμπεριλαμβάνουμε τον κάθε μαθητή.
